5000 Yıllık Miras Sofralarda: Küllüoba’da Ekmeğin Arkeolojisi

“Toprağın Altından Sofranın Üstüne: Küllüoba’da Ekmeğin Arkeolojisi” başlıklı seminer gerçekleştirildi

Anadolu Üniversitesi Turizm Fakültesi, "Türkiye’nin Müze ve Ören Yerleri" dersi kapsamında gastronomi ve arkeoloji dünyasını buluşturan sıra dışı bir seminere ev sahipliği yaptı. Prof. Dr. Murat Türkteki'nin konuk olduğu seminerde, Eskişehir'in Seyitgazi ilçesinde yer alan Küllüoba Höyüğü'nde gün yüzüne çıkarılan 5000 yıllık antik ekmeğin bilimsel ve kültürel öyküsü paylaşıldı.

Bu keşif, Anadolu’nun beslenme tarihi ve kadim ritüelleri hakkında paha biçilmez bilgiler sunuyor.

Bir Ritüelin İzleri: Neden Günümüze Ulaştı?

Organik maddelerin binlerce yıl bozulmadan kalması arkeolojide nadir görülen bir durumdur. Prof. Dr. Türkteki, ekmeğin 5 milenyum boyunca korunmasını sağlayan ilginç detayları açıkladı:

• Bilinçli Karbonizasyon: Ekmek tesadüfen yanmamış, bir ritüelin parçası olarak özellikle yakılmıştır. Yanmış (karbonize olmuş) yapısı, mikroorganizmalar tarafından tüketilmesini engelleyerek günümüze ulaşmasını sağlamıştır.

• Eşiğin Kutsallığı: Ekmek, bir evin arka odasının kapı eşiğine yakın bir noktada, tabana gömülü halde bulundu. Antik dünyada eşik, evin bereketi ve korunmasıyla ilişkilendirilen kutsal bir alandır.

• Bereket Ritüeli: Pişirildikten sonra bir parçasının koparılıp yakılarak gömülmesi, o dönemdeki bereket inancının ve evin mühürlenmesi sırasında yapılan manevi bir törenin izlerini taşımaktadır.

"Gernik" ve Mercimek: Antik Ekmeğin Reçetesi

Laboratuvar ortamında yapılan mikroskobik ve kimyasal analizler, bu antik ekmeğin içeriğini ve yapım tekniğini net bir şekilde ortaya koydu:

• Kavılca (Gernik) Buğdayı: Ekmeğin ana maddesi, günümüzde de üretimi çok az da olsa devam eden, yüksek proteinli ve düşük glütenli Gernik (Emmer) buğdayıdır.

• Besleyici Karışım: Hamurun içerisinde buğdayın yanı sıra bir miktar mercimek saptandı. Bu durum, antik toplumların ekmeği protein açısından zenginleştirdiğini gösteriyor.

• Fermantasyon Kanıtı: Mikroskop altındaki incelemelerde, hamurun içinde saptanan hava boşlukları, ekmeğin mayalanmış olduğunu kanıtlayan dünya üzerindeki en eski örneklerden biri olduğunu gösteriyor.

Arkeolojiden Gastronomi Turizmine

Seminerde, arkeolojik bir buluntunun sadece müze vitrininde kalmaması, toplumsal bir değere dönüşmesi üzerinde duruldu:

• Yaşayan Tarih: Küllüoba ekmeği, analiz edilen orijinal içeriğine sadık kalınarak Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Halk Ekmek büfelerinde yeniden üretilmeye başlandı.

• Toplumla Bağ Kurma: Prof. Dr. Türkteki, "Arkeoloji turizm için yapılmaz ama turizm toplumla bağ kurmamızı sağlayan en güçlü araçtır" diyerek, antik ekmeğin hikayesinin insanlara "geçmişin kokusunu ve tadını" hissettirdiğini belirtti.