Bisiklet Yolları ve Kent Planlaması: Bir Dönüş Probleminin Düşündürdükleri

Eskişehir’de son dönemde yapılan bisiklet yolları, kent trafiği ve yaşamı üzerindeki etkileriyle tartışma konusu olmaya devam ediyor. Özellikle Sivrihisar-1 Caddesi’nde yaşanan, otobüslerin daralan yolda manevra yapmakta zorlanarak trafiği kilitlemesi olayı, şehir planlamasında "ben yaptım oldu" anlayışının potansiyel tehlikelerini bir kez daha gözler önüne serdi. Bu durum, akıllara acı bir tecrübeyi, Kemal Zeytinoğlu Caddesi’nde yaşanan yangın felaketini getiriyor.

Kemal Zeytinoğlu Caddesi’nin Acı Dersi

Bir zamanlar Eskişehir Büyükşehir Belediyesi, Odunpazarı’ndaki Kemal Zeytinoğlu Caddesi’nde refüj çalışması yaparak yolu ikiye bölmüştü. Bu çalışma, bölge sakinlerinin, esnafın veya uzmanların görüşlerine başvurulmadan, "ben yaptım oldu" mantığıyla gerçekleştirilmişti. Sonuç ne mi oldu? Orada bir yangın çıktı. Yangına müdahale etmek için gelen itfaiye ekipleri, daralan yolda manevra yapmakta uzun süre zorlandı, hatta görgü tanıklarının ifadelerine göre devrilme tehlikesi bile atlattı. Hızla olay yerine ulaşmalarına rağmen, yangına aynı hızda müdahale edemediler. Bu gecikme neticesinde, yangın çıkan bina tamamen yanarken, yan taraftaki dernek binası da kısmen zarar gördü.

Yaşanan bu olay sonrası, daha önce "ben yaptım oldu" denilerek yapılan refüjler, sessiz sedasız sökülerek yol eski haline getirildi. Ancak bu "yap-boz" çalışmanın bedelini kimse ödemedi, yangına geç müdahale edilmesi sonrası ortaya çıkan zararın hesabı kimseye sorulmadı. Tek teselli, geç saatlerde meydana gelen yangın nedeniyle binaların boş olması ve can kaybı yaşanmamasıydı.

Benzer Bir Anlayışla Yapılan Bisiklet Yolları ve Riskler

Şimdi benzer bir anlayışla, yine "ben yaptım oldu" denilerek bazı bölgelere birbiriyle bağlantısı olmayan bisiklet yolları yapıldı. Bazı alanlarda standarttan daha geniş yapılan bu bisiklet yolları, zaten tıkanma noktasındaki Eskişehir trafiğini daha da zorlaştırdı. Yetersiz otopark sorunu da bu alanlardaki park eden araçlar için ayrı bir çileye dönüştü.

Halen de bazı alanlarda genişliği standartlardan fazla olan bisiklet yollarına, ambulansından su dağıtıcısına kadar pek çok araç, trafiği tamamen tıkamamak adına girmek zorunda kalıyor. Bazıları buraya girdikleri için ceza bile yemiş durumda. Ancak kimse, gelinen noktanın nereye doğru evrildiğini hala hesaplamış değil. Varsa yoksa hala bu işin şovunu yapma peşindeler.

Elbette bu bisiklet yollarını işgal edenler sadece vatandaşlar veya esnaf değil. Mesela Adalar’daki bisiklet yolunu ilk işgal edenlerden biri, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi oldu. Bu alanda yapılan bir etkinlik nedeniyle belediye, çadırlarını ve stantlarını fütursuzca bisiklet yoluna kurdu. Malum atasözünü bilirsiniz: "İmam gaz çıkarırsa cemaat ne yapmaz?".

Peki Ya Bir İtfaiye Aracı Olsaydı?

Bugün Sivrihisar-1 Caddesi’nde yaşanan, bisiklet yolu nedeniyle daralan yolda belediye otobüslerinin dönememesi ve trafiğin yarım saat kilitlenmesi olayı, sinirlerin gerilmesine ve vatandaşlarla otobüs sürücüleri arasında ağız dalaşlarına neden oldu.

Tam da yangınların hayatımızda derin izler bıraktığı ve 10 insanımızı kaybettiğimiz şu günlerde, ister istemez bu dönemeyen otobüsleri görünce insan sorgulamadan edemiyor: Peki ya buradan dönmek durumunda olan bu otobüsler değil de bir itfaiye aracı olsaydı? Dakikaların önemli olduğu bir olaya müdahale etmekte gecikseydi? Ortaya çıkacak olumsuzlukların sorumlusu kim olacaktı? Bisiklet yolları önünde poz verenlerin mi, araç sürücülerinin mi, yoksa bu yanlış planlamayı yapanların mı suçu olacaktı bu? Kim yaşanan olası sorunun vebalini üstlenecekti?

Odunpazarı örneğinde olduğu gibi, olan yine yangın yerine olacaktı. Peki ya yine aynı alanda yolu kullanmak durumunda kalan bir ambulans olsaydı?

Bunlar hayatın içinde olan durumlar. Peki siz, "ben yaptım oldu" diye her kafasına eseni yapıp edenler? Bu senaryoları bir kez olsun düşündünüz mü? Ya bu yaptıklarınız nedeniyle sıradan bir vatandaş değil de sizin bir sevdiğiniz zarar görürse ne diyeceksiniz, ne hissedeceksiniz? Bu soruların cevapları, kent planlamasında daha katılımcı, öngörülü ve insan odaklı bir yaklaşımın ne kadar elzem olduğunu ortaya koyuyor.