“Dijital dönüşüme yön veren bir yapılanma sürecindeyiz”

YÖK Başkanı Özvar: "Yapay Zekânın Bilimsel Çalışmalarda Kullanımına Dair Mevzuat Çalışması Hayata Geçmek Üzere"

Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu (ANKOS) tarafından Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesinde “Kütüphane 5.0 ve İnsan Merkezli Dijital Dönüşüm” temasıyla “ANKOSLink 2025 Uluslararası Konferansı” düzenlendi.

Konferansta konuşan Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Erol Özvar, Türkiye yükseköğretim sisteminin dijital dönüşüme yön veren stratejik bir yeniden yapılanma sürecinde olduğunu belirtti ve özellikle yapay zekânın akademik kullanıma dair önemli mevzuat çalışmalarını duyurdu.

Yapay Zekâ Kullanımına Etik Çerçeve

Başkan Özvar, tez, makale ve diğer bilimsel çalışmalarda üretken yapay zekânın nasıl ve hangi ölçülerde kullanılacağına dair kapsamlı bir mevzuat çalışması yürüttüklerini açıkladı.

• Amaç: Yükseköğretim sisteminde yapay zekânın kullanımına ilişkin etik, denetlenebilir ve şeffaf bir yönetişim çerçevesi oluşturmak.

• Mevzuatın İçeriği: Yeni düzenlemeler, üretken yapay zekânın kullanım şeklinin yanı sıra; veri güvenliği, kaynak doğrulama, intihal önleme, şeffaf raporlama ve etik sorumluluk konularında somut standartlar getirecek.

• Yürürlük: Gerekli yönetmelik ve yasal düzenlemeler en kısa sürede yürürlüğe girecek.

• Temel Prensip: "Amacımız yapay zekâyı sınırlandırmak değil; onu akademik emeği, etik değerleri ve bilginin itibarını koruyacak biçimde yönlendirmektir."

"Kütüphane 5.0" ve Dijital Dönüşüm Vizyonu

Özvar, bilginin gücünü insanın hizmetine sunan her türlü yeniliği desteklediklerini belirterek, yükseköğretim sisteminin dönüşümünü anlattı:

• Yeni Aşama: Dijitalleşmenin yeni aşamasını temsil eden "Kütüphane 5.0" kavramının, bilgiyi depolayan kurumları, bilginin işlendiği ve anlamlandırıldığı dinamik merkezler haline getirdiğini ifade etti.

• YÖK 2030 Vizyonu: YÖK'ün 2030 Vizyonunda dört ana başlıktan biri “Dijital Dönüşüm ve Veriye Dayalı Yönetim” olarak belirlendi.

• Hedef: Büyük veri, yapay zekâ ve dijital teknolojilerin sadece idari süreçlerde değil; eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetlerinin her aşamasında etkin biçimde kullanıldığı bir yükseköğretim yapısı inşa etmek.

• Açık Bilim: Bilgi stratejisinin, küresel ölçekte bilginin engel, tekel ve sınır olmaksızın paylaşılmasına dayandığını ve açık bilim politikalarının temel nedeninin bu olduğunu vurguladı.

Atılacak Adımlar

Yükseköğretim sisteminin yapay zekâ çağında etik standartlarıyla örnek gösterilen bir konuma yükselmesi için atılacak adımlar şunlardır:

• Üniversite etik kurullarının yapay zekânın etik kullanımı hususunda etkin hâle getirilmesi.

• Öğretim elemanları ve öğrenciler için farkındalık ve eğitim programlarının uygulanması.

• Araştırma süreçlerinde etik denetim ve izleme mekanizmalarının güçlendirilmesi.